“Zie ze wijzen naar de hemel.
Je ziet de blijdschap op de gezichten
Je kunt ze met wat fantasie bijna horen roepen”.
Geluid is er niet bij de beelden van Frans Out, die in 1945 op film heeft vastgelegd hoe vliegtuigen rond de bevrijding voedselpakketten dropten in de buurt van Hillegom. Maar je kunt je er van alles bij voorstellen.
Het fragment is onderdeel van een film die de stichting Vrienden van Oud Hillegom dezer weken toont tijdens de tentoonstelling ‘Hillegom Bevrijd’ in hun gebouw aan de Stationsweg.
Naast de film zijn er foto’s te zien van Hillegommers in oorlogstijd, maar ook huisraad, voedselbonnen, documenten en voorwerpen uit die periode. Stille getuigen van de tweede wereldoorlog, waarbij ongeveer 60 Hillegommers het leven hebben gelaten.
Bij het zien van die verzameling, besefte ik dat deze objecten door de handen zijn gegaan van dorpsgenoten in een moeilijke tijd. Dat maakte indruk. Alsof je een tijdreis maakt en je even kunt inleven in de omstandigheden van toen. Je het bijna kunt voelen.
Dank aan de vrienden van Oud Hillegom voor dit initiatief. U hebt alleen zaterdag nog de kans om de tentoonstelling te zien, maar wellicht willen de vrienden er nog een weekje aan vast plakken.
Vandaag staan we, zoals ieder jaar op 4 mei, stil bij de circa 250.000 slachtoffers die zijn gevallen tijdens de Tweede Wereldoorlog en de koloniale oorlog in Indonesië
We herdenkende Joodse mensen, Sinti, Roma, homoseksuelen die doelbewust zijn omgebracht.
We herdenkende verzetsmensen, soldaten en burgers die hun leven hebben gegeven voor onze vrijheid.
We herdenken vandaag ook de slachtoffers van vredesmissies na de Tweede Wereldoorlog.
In juni, rondom Veteranendag, zullen de witte anjers in ons perkje hier in het Molenduin weer bloeien.
Dat herinnert ons aan de offers die soldaten hebben gebracht voor vrede en vrijheid, waar ook ter wereld.
Samen houden we de herinneringen levend. Ook onze jongste generatie helpt daarbij. Zoals ieder jaar hebben basisschoolleerlingen er, met steun van de Meerlanden, voor gezorgd dat de omgeving van ons herdenkingsmonument er weer mooi en verzorgd uit ziet. Dit jaar waren dat de leerlingen van de Johannesschool en het komend jaar die van basisschool de Fontein – dank daarvoor. belangrijk dat onze jeugd betrokken wordt en de verhalen hoort.
‘Dit nooit meer’ herhalen we ieder jaar op 4 mei. Toch leek oorlog altijd iets van lang geleden. Of iets van ver weg. Iets wat we op het journaal zagen, of meebeleefden in spannende boeken of films. Niet in het hier en nu. Niet bij ons. Het Nationaal Comité 4 en 5 mei koos dit jaar als thema voor de herdenking: ‘leven met oorlog’.
‘Leven met oorlog’ ;
bij iedere Dodenherdenking zijn er minder mensen die nog uit de eerste hand over de Tweede wereldoorlog kunnen getuigen. Misschien koesteren we juist daarom de verhalen. Ze worden doorverteld door volgende generaties – die er óók hun eigen verhaal aan toevoegen. Want dat is een verhaal op zich: hoe het oorlogsleed doorwerkt in de levens van kinderen en kleinkinderen. En op een bepaalde manier ook in de samenleving als geheel.
We herhalen het ieder jaar in alle oprechtheid: vrijheid is niet vanzelfsprekend. Als een waarschuwing die we inbouwen. Een herinnering dat we eraan moeten blijven werken. Ook u. Ook ik. Maar voelen we het nog echt? De meeste oorlogen spelen zich af in andere werelddelen. Niet minder erg, maar het is minder voelbaar.
Met de oorlog in Europa, dichtbij in de Oekraïne weten we intussen beter.
Begin vorig jaar zijn we door de Russische invasie in Oekraïne met de neus op de feiten gedrukt.
Het thema ‘leven met oorlog’ is ineens veel tastbaarder in Europa en in Nederland geworden. Het front in Bachmoet ligt op net iets meer dan een dag rijden van Hillegom. Veel Oekraïners hebben die weg in omgekeerde richting afgelegd om hier bij ons een veilig heenkomen te vinden.
Vorig jaar sprak ik op deze plek de hoop uit dat het niet lang zou hoeven duren. Dat de mensen die we aan de Noorderlaan opvingen, snel veilig weer naar huis zouden kunnen. Helaas lijkt het einde van de oorlog nog lang niet in zicht. Wij doen nog steeds ons uiterste best om de vluchtelingen uit Oekraïne te helpen. Momenteel verblijven er nog ongeveer 40 mensen uit de Oekraïne in de voormalige basisschool De Leerwinkel en op het terrein naast sportvereniging SDO aan de Stationsweg hebben we 70 slaapplaatsen gecreëerd. Onder hen ook veel kinderen.
De dreiging uit het oosten, van een kernmacht met een onvoorspelbare leider, is iets wat we lang niet hebben ervaren.
Deze oorlog in Europa onderstreept het belang van herdenken. Het spoort ons aan om na te denken over wat we echt belangrijk vinden. Wat onze waarden ons waard zijn.
Hoe we samen onze vrede, vrijheid en democratie kunnen blijven koesteren en dat het jaarthema ‘leven met oorlog’ ons allemaal raakt.
